Ακτινική Υπερκεράτωση
Η Ακτινική Υπερκεράτωση ονομάζεται ακτινική ή ηλιακή κεράτωση γιατί οφείλεται στην επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας στο δέρμα.
-Είναι μια βλάβη που εμφανίζεται στο δέρμα και μοιάζει με εύθρυπτη, επίπεδη λεπιδώδη πλάκα ή “φλίδα” κερατινοποιημένου ιστού.
-Τις περισσότερες φορές δεν μιλάμε για ακτινική υπερκεράτωση αλλά για Ακτινικές Υπερκερατώσεις γιατί σχεδόν ποτέ δεν εμφανίζονται μεμονωμένες αλλά συνήθως είναι πολλαπλές και συρρέουσες βλάβες.
-Αρχικά εμφανίζονται σαν πολύ μικρές πλάκες που μεγαλώνουν αργά και πιο πολύ τις ψηλαφάμε παρά τις βλέπουμε.
-Με το χρόνο αναπτύσσονται, γίνονται γκρίζες ή κοκκινωπές, μπορεί να φαγουρίζουν, να “τραβούν” ή ακόμη και να αιμορραγήσουν.
Ακτινικές Υπερκερατώσεις – Ποιούς αφορούν
Υπάρχει ένας απλός κανόνας:
Όσο περισσότερο εκτεθεί κάποιος στον ήλιο τόσο μεγαλύτερο ενδεχόμενο υπάρχει να αναπτύξει Ακτινικές Υπερκερατώσεις στο δέρμα του. Αν υπάρχει και γονιδιακή προδιάθεση τότε το ποσοστό είναι ακόμη μεγαλύτερο.
Επομένως άτομα που βρίσκονται πολλές ώρες στην ύπαιθρο και εκτίθενται στον ήλιο όπως για παράδειγμα αγρότες, εργάτες, οικοδόμοι κλπ ή άτομα που κάνουν πολύ ηλιοθεραπεία ή τεχνητό μαύρισμα (solarium) είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν Ακτινικές Υπερκερατώσεις.
Είναι πιο συχνές στους άνδρες ενώ προσβάλλονται συνήθως άτομα μεγαλύτερης ηλικίας με ανοικτό χρώμα δέρματος, ξανθά μαλλιά και γαλάζια, γκρι ή πράσινα μάτια.
Επίσης μπορεί να αναπτυχθούν μετά από ακτίνες Χ ή έκθεση σε βιομηχανικούς χημικούς παράγοντες.
Οι λευκοί είναι πιο επιρρεπείς σε σχέση με τους Ασιάτες ή τη μαύρη φυλή.
Ακτινικές Υπερκερατώσεις – Σε ποιά σημεία εμφανίζονται;
Εμφανίζονται σε σημεία του σώματος που τα βλέπει ο ήλιος.
Οι κυριότερες θέσεις που εντοπίζονται είναι:
- η φαλάκρα
- τα αυτιά (συνήθως το άνω μέρος του αυτιού)
III. η μύτη
ΙV. τα χείλια (πιο συχνά το κάτω χείλος)
- το μέτωπο
- το πρόσωπο
- το λαιμό
- τους ώμους
- τις ραχιαίες επιφάνειες των χεριών
- τις κνήμες (για παράδειγμα στους ψαράδες).
Ακτινικές Υπερκερατώσεις – είναι επικίνδυνες;
Οι Ακτινικές Υπερκερατώσεις είναι αποδεδειγμένα πρόδρομες μορφές καρκίνου του δέρματος. Συγκεκεριμένα σήμερα γνωρίζουμε ότι σε ποσοστό 10 με 15% μπορεί να οδηγήσουν σε Ακανθοκυτταρικό Καρκίνωμα (SCC). Σήμερα επίσης ξέρουμε ότι τα Ακανθοκυτταρικά Καρκινώματα σε ποσοστό 45 με 65% οφείλονται σε προκαρκινικές βλάβες όπως οι ηλιακές υπερκερατώσεις ή η ακτινική χειλίτιδα που αναπτύσσεται στα χείλη.
Αν μια Ακτινική Υπερκεράτωση εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα τότε σε ποσοστό 10 με 15% μπορεί να δώσει τοπικές ή απομακρυσμένες μεταστάσεις, να εξαπλωθεί σε εσωτερικά όργανα και να απειλήσει την υγεία αλλά και τη ζωή του ασθενούς. Όσο πιο πολλές υπερκερατώσεις έχει κάποιος στο δέρμα του τότε τόσο μεγαλύτερο είναι το ενδεχόμενο μια ή περισσότερες από αυτές να εξελιχθεί σε καρκίνο του δέρματος. Πολλές φορές οι καρκίνοι αυτοί είναι πολύ επιθετικοί και κάνουν μεγάλες καταστροφές στο δέρμα και τους ιστούς του οργανισμού.
Ακτινικές Υπερκερατώσεις – θεραπεία.
Οι Ακτινικές Υπερκερατώσεις πρέπει να θεραπεύονται για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο εξαλλαγής τους σε καρκίνο του δέρματος. Πριν ξεκινήσουμε οποιαδήποτε θεραπεία θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι η αντίστοιχη βλάβη δεν είναι ήδη καρκίνος. Αυτό που κάνουμε λοιπόν είναι να πάρουμε από την περιοχή της υπερκεράτωσης υλικό είτε με ξέστρο είτε με στυλεό (shave biopsy) και να κάνουμε απλή βιοψία της βλάβης. Εφόσον με τη βιοψία αποκλειστεί το ενδεχόμενο κακοήθειας τότε προχωράμε με ασφάλεια στη θεραπευτική αγωγή που έχουμε επιλέξει.
Οι συνηθέστερες θεραπευτικές μέθοδοι για τις Ακτινικές Υπερκερατώσεις είναι:
- η κρυοπηξία (συνήθως με υγρο άζωτο)
- ο καυτηριασμός με Laser
- ο καυτηριασμός με διαθερμοπηξία
- η φωτοδυναμική θεραπεία (PDT)
- η τοπική εφαρμογή φαρμακευτικών σκευασμάτων
- η ακτινοβολία
- η χειρουργική εκτομή με βιοψία και πλαστική αποκατάσταση.
Επειδή οι βλάβες στις Ακτινικές Υπερκερατώσεις είναι πολλές και συρρέουσες και εντοπίζονται στην επιδερμίδα χωρίς να διεισδύουν σε βάθος οι καλύτερες θεραπείες είναι αυτές όπου έχουμε ελεγχόμενη καταστροφή της επιδερμίδας σε τοπικό επίπεδο. Στις περιπτώσεις αυτές η ανάπλαση των ιστών γίνεται με άμεση επιθηλιοποίηση.
Χειρουργική αφαίρεση προτείνουμε μόνο στην περίπτωση που έχουμε μεμονωμένες, εντοπισμένες βλάβες μικρών διατάσεων.
Ακτινικές Υπερκερατώσεις – προτεινόμενη θεραπεία.
Η πρότασή μας για την αντιμετώπιση των Ακτινικών Υπερκερατώσεων είναι η εφαρμογή Laser CO2 ή Laser Alexandrite. Με τα Laser αυτά στην ουσία καίμε επιφανειακά τις υπερκερατωσικές βλάβες χωρίς να κάνουμε ζημιά στους βαθύτερους ιστούς.
Η διαδικασία της θεραπείας με Laser είναι πολύ απλή, σχεδόν ανώδυνη και γρήγορη.
Πολλές φορές δεν χρειάζεται να κάνουμε καν τοπική αναισθησία. Εφαρμόζουμε την ακτίνα του Laser κατευθείαν πάνω στις υπερκερατώσεις και καίμε τις βλάβες.
Στη συνέχεια χρησιμοποιούμε επουλωτικές, αντισηπτικές κρέμες μέχρι να επουλωθεί η περιοχή. Συνήθως χρειάζονται επτά με δέκα ημέρες για την αποθεραπεία.
Ακτινικές Υπερκερατώσεις – πρόγνωση / πρόληψη
Οι Ακτινικές Υπερκερατώσεις έχουν εξαιρετική πρόγνωση. Δεδομένου ότι δεν είναι καρκίνος η αντιμετώπισή τους με όποια θεραπεία επιλέξει κανείς είναι πολύ ασφαλής, εύκολη και αποτελεσματική.
Αυτό που έχει πολύ μεγάλη σημασία για τη περεταίρω πρόγνωση επίσης είναι … η πρόληψη.
Η καλύτερη πρόληψη από τις Ακτινικές Υπερκερατώσεις είναι η αποφυγή του ήλιου.
Αυτό μπορεί να γίνει:
- με τη χρήση καπέλου και ενδυμάτων που κλύπτουν το δέρμα
- με αποφυγή έκθεσης του δέρματος στον ήλιο τις ώρες μεταξύ 12:00 και 17:00
- με τη χρησιμοποίηση αντιηλιακού υψηλού δείκτη προστασίας (SPF >30) πολλές φορές την ημέρα
- με αποφυγή ηλιακών εηκαυμάτων
- με αποφυγή ηλιοθεραπεία
- με αποφυγή τεχνητού μαυρίσματος (solarium)
- με πλήρη αποφυγή του ήλιου σε νεογέννητα και περιορισμό έκθεσης σε μικρά παιδιά μέχρι και την ηλικία των 5 ετών.
- αυτοεξέταση των υπερκερατώσεων και των βλαβών του δέρματος σε μηνιαία βάση
- εξέταση των δερματικών αλοιώσεων από εξειδικευμένο Ιατρό σε τακτική βάση και χειρουργική αφαίρεσή τους εφόσον κριθούν ύποπτες.