ΚΥΣΤΕΣ

Πολλές φορές έχουμε ακούσει ή έχουμε δει άτομα να εμφανίζουν εξογκώματα κάτω από το δέρμα στα μαλλιά , το πρόσωπο ή το σώμα. Πρόκειται για ογκίδια μαλακά στην υφή τα οποία όταν τα πιέσει κανείς κλυδάζουν δηλαδή μοιάζουν με μπαλάκι που περιέχει υγρό.

Τα ογκίδια αυτά ονομάζονται κύστες και επειδή εμφανίζονται στον υποδόριο ιστό κάτω από την επιδερμίδα και το υγρό που περιέχουν είναι σμήγμα συχνά ονομάζονται σμηγματογόνες ή επιδερμοειδείς κύστες.

Πως δημιουργούνται οι σμηγματογόνες Κύστες;

Οι σμηγματογόνες κύστες είναι σαφώς οργανωμένοι σχηματισμοί οι οποίοι δημιουργούνται μετά από εκφύλιση και απόφραξη των σμηγματογόνων αδένων του δέρματος.

Οι σμηγματογόνοι αδένες παράγουν το σμήγμα δηλαδή μια παχύρευστη λιπαρή ουσία με την οποία γίνεται η λίπανση του δέρματος. Το σμήγμα μεταφέρεται από τον αδένα στην επιφάνεια του δέρματος μέσω του σμηγματογόνου πόρου. Άν για κάποιο λόγο γίνει εκφύλιση και απόφραξη του πόρου τότε το σμήγμα δεν μπορεί να παροχετευτεί και παγιδεύεται στον υποδόριο ιστό.

Συχνά πρόκειται για συγγενείς βλάβες δηλαδή υπάρχουν κατά τη γέννηση αναπτύσσονται όμως και μας δημιουργούν πρόβλημα συνήθως σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Από τι αποτελούνται οι σμηγματογόνες Κύστες;

Οι σμηγματογόνες κύστες είναι περιχαρακωμένες βλάβες δηλαδή είναι ογκίδια με σαφή όρια. Αποτελούνται από έναν ισχυρό μεμβρανώδη σχηματισμό που ονομάζεται κάψα και μέσα στην κάψα περιέχεται ένα πηχτό και συχνά δύσωσμο υγρό που ονομάζεται σμήγμα.
Οι κύστες μεγαλώνουν σε μέγεθος γιατί η μεμβράνη της κύστης (κάψα) είναι αυτή που παράγει το σμήγμα. Δεδομένου ότι έχει αποφραχθεί ο σμηγματογόνος πόρος το σμήγμα συσσωρεύεται και η κύστη γίνεται όλο και μεγαλύτερη.

Σε γενικές γραμμές οι σμηγματογόνες κύστες εμφανίζονται σαν μια μεμονωμένη διόγκωση του δέρματος σε κάποιο σημείο του σώματος. Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις που οι κύστεις μπορεί να είναι περισσότερες και να αναπτύσσονται διάσπαρτα σε πολλές και διαφορετικές θέσεις. Πολύ συχνό είναι αυτό σε ότομα που παρουσιάζουν για παράδειγμα κυστική ακμή.

Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά μιας σμηγματογόνου κύστης;

Οι σμηγματογόνες κύστες έχουν τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν όλους τους καλοήθεις όγκους. Συγκεκριμένα:

  1. έχουν ομαλό σχήμα και συχνά είναι ωοειδείς
  2. είναι συμπαγείς αλλά έχουν μαλακή υφή
  3. εντοπίζονται κάτω από το δέρμα και συχνά ψηλαφώνται εύκολα
  4. κλυδάζουν δηλαδή κατά την ψηλάφηση μοιάζουν με μπαλάκι που περιέχει υγρό
  5. είναι κινητές και δεν προσφύονται σταθερά στους υποκείμενους ιστούς
  6. δεν προκαλούν κνησμό
  7. δεν αιμορραγούν παρά μόνο αν φλεγμάνουν και διαπυηθούν
  8. δεν εξελκώνονται
  9. είναι κατεξοχήν ανώδυνοι όγκοι
  10. δεν δίνουν ΠΟΤΕ μεταστάσεις.

Οι σμηγματογόνες κύστες αν δεν φλεγμάνουν το πρόβλημα που προκαλούν είναι κατεξοχήν αισθητικής φύσεως παρά λειτουργικό δεδομένου ότι ποτέ δεν εξαλλάσονται σε κακοήθεια.

Στην περίπτωση βέβαια που φλεγμάνουν απαιτείται επείγουσα θεραπεία με παροχέτευση του περιεχομένου της κύστης και αντιβιωτική προστασία.

Ποιές είναι οι πιο συνηθισμένες περιοχές εντόπισης των σμηγματογόνων ή επιδερμιδικών Κύστεων;

Σε γενικές γραμμές οι σμηγματογόνες ή επιδερμιδικές κύστες μπορεί να εμφανιστούν οπουδήποτε στον υποδόριο ιστό του σώματος. Οι συνηθέστερες περιοχές εντόπισης τους όμως είναι:

  1. στο τριχωτό της κεφαλής δηλαδή μέσα στα μαλλιά
  2. στους λοβούς και στην οπίσθια επιφάνεια των αυτιών
  3. στο πρόσωπο
  4. στη ράχη
  5. στον αυχένα και λιγότερο συχνά
  6. στα άνω και στα κάτω άκρα.

Τι είναι η κύστη κόκκυγα;

Η κύστη κόκκυγα είναι μια μορφή επιδερμιδικής κύστης που εντοπίζεται στην περιοχή πάνω από τον κόκκυγα δηλαδή στο κατώτερο μέρος της σπονδυλικής στήλης.
Πρόκειται για συγγενή διαμαρτία της διάπλασης και συνήθως εμφανίζεται μετά την εφηβεία αλλά και σε μεγαλύτερες ηλικίες.
Παρουσιάζεται με εικόνα έντονης φλεγμονής της περιοχής η οποία εξαλίσσεται στη δημιουργία αποστήματος. Συχνά κάνει έντονο πόνο και η περιοχή είναι εξέρυθρη , ζεστή και βγάζει πύον.
Η αντιμετώπιση της κύστης κόκκυγα στην οξεία φάση είναι η διάνοιξη του αποστήματος με τοπική αναισθησία. Στη συνέχεια προγραμματίζεται η αφαίρεση της κύστης σε τακτική βάση.
Υπάρχουν τρεις τρόποι αφαίρεσης της κύστης. Η ανοικτή, η κλειστή και η πλαστική της κύστης με κρημνό.

Πρέπει να κάνω κάποιες γενικές εργαστηριακές εξετάσεις ή εξετάσεις αίματος αν εμφανιστεί κάποια σμηγματογόνος Κύστη στο σώμα μου;

Όχι δεν χρειάζονται γενικές εξετάσεις σε περίπτωση εμφάνισης μιας σμηγματογόνου κύστεως στο σώμα μας. Η διάγνωση των κύστεων γίνεται συνήθως σχετικά εύκολα από το ιστορικό και την κλινική εξέταση του ασθενούς.
Αν η εικόνα του ογκιδίου είναι ασαφής και υπάρχει καποια διαγνωστική αμφιβολία τότε η διαφοροδιάγνωση των κύστεων σε σχέση με άλλα ογκίδια του δέρματος μπορεί να γίνει με Υπερηχογραφικό έλεγχο ή με Μαγνητική Τομογραφία.
Οι εξετάσεις αυτές μας βοηθούν επίσης να χαρτογραφήσουμε την περιοχή και να δούμε με σαφήνεια τη σχέση των κύστεωνμε τους βαθύτερους ιστούς.

Υπάρχει περίπτωση οι σμηγματογόνες κύστες να μικρύνουν σε μέγεθος με το πέρασμα του χρόνου;

Οι κύστες όταν εμφανιστούν στο δέρμα είναι μόνιμα. Δεν υποστρέφουν σε μέγεθος αλλά συνήθως παραμένουν σταθερά ή αναπτύσσονται πάρα πολύ αργά.
Η μόνη περίπτωση να μικρύνει μια κύστη είναι αν σπάσει και αφαιρεθεί η κάψα της.

Είναι επικίνδυνες οι σμηγματογόνες ή επιδερμοειδείς κύστες; Πόσο θα πρέπει να ανησυχήσουμε αν εμφανιστεί μια κύστη στο σώμα μας;

Οι σμηγματογόνες κύστες είναι καλοήθεις όγκοι δηλαδή δεν είναι επικίνδυνες από ογκολογικής πλευράς δηλαδή ποτέ δεν θα εξαλλαχθούν σε κακοήθεια.

Το πρόβλημα που υπάρχει με τις σμηγματογόνες κύστες είναι ότι όσο περισσότερο μεγαλώνουν τόσο περισσότερο πιέζουν το υπερκείμενο δέρμα με αποτέλεσμα αυτό να λεπταίνει και συχνά να ξεκινά φλεγμονή στην περιοχή της κύστης.

Όταν φλεγμαίνει μια σμηγματογόνος κύστη η περιοχή γίνεται εξέρυθρη, ζεστή, οιδηματώδης και ιδιαίτερα επώδυνη. Η φλεγμονή εξελίσσεται σε κάποιες ώρες σε διαπύηση της κύστης και η κύστη ματατρέπεται σε απόστημα.

Η αντμετώπιση της διαπυηθείσας κύστης είναι διάνοιξη υπό τοπική αναισθησία, παροχέτευση του περιεχομένου της κύστης και εν συνεχεία φροντίδα του τραύματος με καθημερινές αλλαγές. Πρόκειται για μια επώδυνη εξέλιξη μιας κατά τα άλλα αθώας δερματικής βλάβης.

Πότε συνιστάται να αφαιρούμε τις σμηγματογόνες κύστες ;

Όταν αναγνωρίζουμε την εμφάνιση μιας κύστης στο σώμα μας προτείνουμε την έγκαιρη προγραμματισμένη αφαίρεση της με τις τεχνικές της Πλαστικής Χειρουργικής. Ο στόχος μας είναι να αποφύγουμε την ενδεχόμενη μόλυνση της κύστης, κάτι το οποίο είναι πάρα πολύ συχνό αν η κύστη έχει τάση αύξησης μεγέθους.

Ωστόσο αν η κύστη είναι σταθερή από πλευράς μεγέθους και βρίσκεται σχετικά βαθειά στο υποδόριο τότε δεν υπάρχει βιασύνη για την αντιμετώπισή της.

Αν τρυπήσουμε την κύστη με μια βελόνα μήπως αδειάσει το σμήγμα και λυθεί το πρόβλημα ;

Αν τρυπήσουμε με μια βελόνα την κύστη και εν συνεχεία την πιέσουμε τότε το περιεχόμενο της κύστης θα αδειάσει αλλά επειδή η μεμβράνη (κάψα) που παράγει το σμήγμα δεν θα έχει αφαιρεθεί τότε,μετά από λίγους μήνες συνήθως, η κύστη θα ξανασχηματιστεί ακριβώς όπως πριν.
Δεν προτείνουμε αυτή την λύση λοιπόν γιατί εκτός από τη σίγουρη υποτροπή μπορεί με το τρύπημα να μολύνουμε την κύστη και να δημιουργήσουμε εμείς απόστημα.

Κάποιοι πιέζουν την κύστη με τα δάκτυλά τους για να αδειάσει. Είναι σωστό αυτό;

Όταν πιέζουμε με τα δάκτυλά μας την κύστη τότε συχνά γίνεται μικροτραυματισμός στο δέρμα και μπορεί να αναπτυχθεί φλεγμονή στην περιοχή. Στην πράξη οι περισσότερες διαπυήσεις κύστεων και η μετατροπή τους σε αποστήματα γίνονται μετά από σύνθλιψη της κύστης στην προσπάθεια παροχέτευσής της.
Η πίεση των σμηγματογόνων κύστεων πρέπει να αποφεύγεται.
Η λύση για την αντμετώπιση των κύστεων είναι αυστηρά η χειρουργική αφαίρεσή τους.

Ποιά είναι η θεραπεία των σμηγματογόνων ή επιδερμοειδών Κύστεων;

Η αντιμετώπιση των σμηγματογόνων ή επιδερμοειδών κύστεων γίνεται κατεξοχήν χειρουργικά. Πρόκειται για ογκολογική επέμβαση δηλαδή για επέμβαση που έχει σαν στόχο την πλήρη αφαίρεση του όγκου και όχι την κατάτμησή και τη μερική εκτομή του.

Τι αναισθησία εφαρμόζεται κατά την αφαίρεση των επιδερμοειδών κύστεων;

Οι επιδερμοειδείς κύστες είναι κατεξοχήν επιφανειακοί όγκοι.
Τις περισσότερες φορές κάνοντας τοπική αναισθησία (ή στελεχιαίο αποκλεισμό) πετυχαίνουμε να αναισθητοποιήσουμε όλη την περιοχή στην οποία εντοπίζεται η κύστη και να την αφαιρέσουμε με μεγάλη ασφάλεια “επί υγιών ιστών” δηλαδή 100%.
Η επέμβαση είναι πολύ καλά ελεγχόμενη όταν γίνεται σε οργανωμένο χειρουργικό περιβάλλον.

Ποια είναι η διαδικασία της χειρουργικής αφαίρεσης των σμηγματογόνων κύστεων;

H επέμβαση ξεκινά με προσεκτικό σχεδιασμό της περιοχής όπου εμφανίζεται η κύστη σεβόμενοι πάντοτε την ανατομία των ιστών και προστατεύοντας τα γειτονικά ευγενή στοιχεία (αγγεία, νεύρα, σύνδεσμοι).
Η αφαίρεση της κύστης γίνεται en block δηλαδή χωρίς να ανοίξουμε την κάψα της κύστης και χωρίς να την κόψουμε σε κομμάτια.
Αφού αφαιρεθεί η κύστη, γίνεται ενδελεχής έλεγχος της περιοχής για δορυφόρες κύστεις και στη συνέχεια συγκλείεται το τραύμα κατά ανατομικά στρώματα.

Αν η κύστη είναι μεγάλη τότε μπορεί να χρειαστεί η τοποθέτηση παροχέτευσης η οποία αφαιρείται συνήθως μετά από ένα 24ωρο.

Εξωτερικά στο δέρμα τοποθετούνται πολύ λεπτά ράμματα και οι τομές καλύπτονται με ειδικές αυτικόλλητες ταινίες.

Πως γίνεται η αφαίρεση σμηγματογόνων κύστεων από το τριχωτό της κεφαλής δηλαδή μέσα από τα μαλλιά;

Ακολουθούμε μια ειδική τεχνική στην περίπτωση των κύστεων που εντοπίζονται μέσα στα μαλλιά. Συγκεκριμένα:

1ον. δεν κουρεύουμε ποτέ τα μαλλιά στην περιοχή της κύστης.

2ον. σχεδιάζουμε την εκτομή φροντίζοντας η φορά της επέμβασης να είναι κάθετη με αυτή της φοράς των τριχών ούτως ώστε να μην φαίνεται η τομή μετεγχειρητικά

3ον. χρησιμοποιούμε ένα ειδικό ανισηπτικό για την ασηψία της περιοχής

4ον. χρησιμοποιούμε ειδικά ράμματα ούτως ώστε να μην διακρίνονται την άμεση μετεγχειρητική περίοδο

5ον. η τομή καλύπτεται μόνο με αντιβιωτική αλοιφή (και όχι με γάζα)

6ον. ο ασθενής την ίδια ημέρα αλλά και τις επόμενες λούζεται κανονικά με ειδικό αντισηπτικό δηλαδή πέφτει νερό στο τραύμα.

Τι κάνουμε το ογκίδιο που αφαιρέσαμε;

Το ιστολογικό παρασκεύασμα αποστέλλεται πάντοτε για βιοψία.
Με αυτόν τον τρόπο είμαστε διαγνωστικά πολύ ασφαλείς αφού έχουμε την παθολογοανατομική επιβαβαίωση για την ταυτότητα του ογκιδίου που αφαιρέσαμε.

Πονάει η επέμβαση της αφαίρεσης Κύστεων; Πώς θα είμαι αμέσως μετά το χειρουργείο;

Δεδομένου ότι οι περισσότερες κύστεις βρίσκονται πολύ επιφανειακά, η επέμβαση της αφαίρεσης κύστεων σε γενικές γραμμές δεν πονάει ούτε κατά τη διάρκεια αλλά ούτε και κατά τη μετεγχειρητική περίοδο. Αυτό που περιγράφουν συνήθως οι ασθενείς είναι ένα αίσθημα πίεσης ή ήπιας ενόχλησης δεδομένου ότι η περιοχή άμεσα μετεγχειρητικά κάνει ένα μέτριο οίδημα.

Αν η κύστη είναι πολύ μεγάλη ή βυθίζεται ανάμεσα σε μυικές ομάδες τότε μπορεί να υπάρχει ενόχληση ή και πόνος μετεγχειρητικά τα οποία όμως ελέγχονται με ήπια παυσίπονα.

Τι πρέπει να προσέχω και τι πρέπει να αποφύγω μετά την επέμβαση;

Αμέσως μετά την επέμβαση ο ασθενής μπορεί να φύγει από την κλινική και να πάει στο σπίτι του με οδηγίες.

Στην περιοχή της επέμβασης μπορεί να δημιουργηθεί ένα ήπιο οίδημα ή μια μικρή εκχύμωση που υποχωρούν όμως άμεσα μέσα στις επόμενες 3 με 5 ημέρες και σπάνια ενοχλούν τον ασθενή.

Άμεσα μετεγχειρητικά και για τις επόμενες 2-3 ημέρες ο ασθενής πρέπει να αποφύγει την έντονη δραστηριότητα (κυρίως δραστηριότητες που αυξάνουν την αρτηριακή πίεση ενός ατόμου, όπως η άρση βάρους και αθλητικές δραστηριότητες), για την αποφυγή δημιουργίας αιματώματος κλπ.

Δεδομένου ότι οι τομή της επέμβασης καλύπτεται μετεγχειρητικά με ειδικές αυτοκόλλητες ταινίες (steri strip) οι οποίες είναι αδιάβροχες μπορεί να κάνει μπάνιο ή να πέσει νερό στην περιοχή της επέμβασης χωρίς κανένα πρόβλημα.

Στην περίπτωση αφαίρεσης κύστεων από τα μαλλιά τότε ο ασθενής λούζεται την ίδια ημέρα αλλά και τις επόμενες δηλαδή πέφτει κανονικά νερό στην τομή.

Όσον αφορά την αφαίρεση ραμμάτων συχνά χρησιμοποιούμε απορροφήσιμα ράμματα τα οποία δεν χρειάζονται αφαίρεση γιατί πέφτουν μόνα τους σε περίπου 10 με 15 ημέρες συνήθως.
Σε αντίθετη περίπτωση τα ράμματα τα αφαιρούμε την 6η ή 7η ημέρα και στη συνέχεια προστατεύουμε την τομή μας για ακόμη 7-10 ημέρες με ειδικές αυτοκόλλητες ταινίες (steri strip).

Τι είναι τα γάγγλια και πως αντιμετωπίζονται;

Τα γάγγλια αποτελούν κυστικούς σχηματισμούς οι οποίοι αναπτύσσονται κάτω από το δέρμα, κατά μήκος των καμπτήρων ή εκτεινόντων τενόντων των μυών. Πρόκειται για μικρές συνήθως κυστικές βλάβες οι οποίες εξορμώνται από το έλυτρο των τενόντων και περιέχουν παχύρευστο ζελατινώδες υγρό.

Συνήθως είναι ανώδυνα ογκίδια αλλά πολλές φορές ασκούν πιεστικά φαινόμενα στους γύρω ιστούς οπότε εκτός από αντιαισθητικά μορφώματα μπορεί να γίνουν και ενοχλητικά οπότε καλούμαστε να επέμβουμε.

Η αντιμετώπιση των γαγγλίων είναι αυστηρά χειρουργική και γίνεται με αφαίρεση του ογκιδίου και μαρσιποποίηση της περιοχής του τενόντιου ελύτρου από όπου εξορμάται το γάγγλιο.

Tι επιπλοκές μπορεί να υπάρχουν μετά την αφαίρεση σμηγματογόνων ή επιδερμοειδών κύστεων;

Το πιο συχνό σύμβαμα μετά την αφαίρεση σμηγματογόνων ή επιδερμοειδών κύστεων είναι οι εκχυμώσεις (μελανιές) και το οίδημα (πρήξιμο) οι οποίες εξαφανίζονται προοδευτικά μέσα σε 5-7 ημέρες.

Η αντιμετώπιση
Το αιμάτωμα και η φλεγμονή ή η μόλυνση της περιοχής είναι επίσης σπάνιες επιπλοκές οι οποίες αντιμετωπίζονται με παροχέτευση και αντιβιοτική κάλυψη αντίστοιχα.
Πολύ σπάνια μετά την αφαίρεση μεγάλων κύστεων μπορεί να έχουμε τη δημιουργία σερώματος-ορώματος (seroma) δηλαδή συλλογής ορού στην περιοχή της επέμβασης ως αποτέλεσμα λεμφικής στάσης.
Η συλλογή ορού μπορεί να διαρκέσει περίπου 7 με 10 ημέρες και αποτελεί σύμβαμα περισσότερο παρά επιπλοκή και αντιμετωπίζεται απλά κάνοντας παροχέτευση του λεμφικού υγρού.
Ο τραυματισμός δέρματος γενικά δεν είναι πολύ συχνός και αντιμετωπίζεται με τοπική φροντίδα.

Αν αφαιρεθούν οι σμηγματογόνες ή επιδερμοειδείς κύστες είναι δυνατό να δημιουργηθούν ξανά μετά από κάποιο χρονικό διάστημα;

Η αφαίρεση της κύστης πρέπει να είναι ριζική. Αυτό σημαίνει ότι αφαιρείται ολόκληρη η κάψα δηλαδή η εκκριτική μεμβράνη της κύστης μαζί με το περιεχόμενό της σαν ενιαίο σώμα και όχι τμηματικά.
Σε αυτή την περίπτωση όταν δηλαδή η εκτομή της κύστης γίνεται “επί υγιών ιστών” τότε το ποσοστό υποτροπής αγγίζει το μηδέν. Σε αντίθετη περίπτωση αν παραμείνει μέρος και δεν εξαιρεθεί ολοκληρωτικά τότε το ενδεχόμενο να ξαναγίνει η κύστη είναι πάρα πολύ μεγάλο.
Δεδομένου ότι η ανάπτυξη των κύστεων γίνεται πολύ αργά, στην περίπτωση της λανθασμένα μερικής αφαίρεσης μιας κύστης η επανεμφάνισή της θα γίνει μετά από μερικούς μήνες συνήθως.

Απαιτείται λοιπόν πολύ προσεκτικός σχεδιασμός και επιμελής εκτέλεση της επέμβασης αφαίρεσης των σμηγματογόνων ή επιδερμοειδών κύστεων για να έχουμε ένα ασφαλές και ριζικό αποτέλεσμα.