Πανάδες & Δυσχρωμίες

Οι πανάδες γνωστές επίσης με την επιστημονική ονομασία «μέλασμα» και γενικότερα οι δυσχρωμίες στο δέρμα αποτελούν ένα πολύ συχνό και συνάμα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα για την αισθητική του προσώπου. Αφορούν κυρίως γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αλλά μπορεί να εμφανιστούν και σε άνδρες ενώ όσο περνούν τα χρόνια το πρόβλημα σίγουρα μεγενθύνεται.
Βάσει διεθνών στατιστικών περίπου 60 εκατομμύρια άνθρωποι εμφανίζουν πανάδες εκ των οποίων το 90% είναι γυναίκες.

Πανάδες ή Μέλασμα: Τι είναι;

Οι πανάδες είναι δυσχρωμίες που εμφανίζονται στο δέρμα συχνά μοιάζουν με “μπαλώματα” και κάνουν το δέρμα να δείχνει λερωμένο. Έχουν καφεοειδές ή γενικά σκούρο χρώμα (ακόμη και μαύρο) και εντοπίζονται πιο συχνά στο μέτωπο, τις παρειές, το άνω χείλος και το πηγούνι. Τις περισσότερες φορές το σχήμα τους είναι ακανόνιστο και ασαφές.

Πανάδες ή Μέλασμα: Είναι επικίνδυνα;

Το πρόβλημα με τις πανάδες είναι καθαρά αισθητικό. Δεν πρόκειται ουσιαστικά για νόσο δηλαδή το δέρμα δεν πάσχει και η εμφάνισή τους δεν σχετίζεται με κάποια αρρώστια.  Οφείλονται σε δυσλειτουργία των κυττάρων της επιφάνειας του δέρματος που ονομάζονται μελανινοκύτταρα και σχετίζονται με την παραγωγή μελανίνης.

Τι είναι η μελανίνη;

Η μελανίνη είναι μία οικογένεια χρωστικών του δέρματος και έχει τρεις βασικούς τύπους:

  1. την ευμελανίνη,
  2. τη φαιομελανίνη και
  3. τη νευρομελανίνη.

Η μελανίνη παράγεται από εξειδικευμένα κύτταρα της επιδερμίδας, που ονομάζονται μελανινοκύτταρα. Όσο πιο υψηλά είναι τα επίπεδα μελανίνης στον οργανισμό τόσο πιο σκούρο είναι το χρώμα του δέρματος. Ο ρόλος της μελανίνης είναι η προστασία του δέρματος από την επιβλαβή ηλιακή ακτινοβολία. Στην ουσία η μελανίνη είναι μια πολύ χρήσιμη ουσία για τον οργανισμό γιατί μας προφυλάσσει από τα ηλιακά εγκαύματα, από τη φωτογήρανση και από τον καρκίνο του δέρματος.  Παράλληλα όμως οποιαδήποτε ανωμαλία στη λειτουργία των μελανοκυττάρων και άρα στην παραγωγή μελανίνης έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πανάδων, κηλίδων και δυσχρωμιών στο δέρμα που χαλούν την φυσιολογική όψη της επιδερμίδας μας.

Αιτίες Εμφάνισης Πανάδων – Μελάσματος

Τα αίτια της εμφάνισης των πανάδων είναι σε γενικές γραμμές άγνωστα. Ωστόσο σήμερα γνωρίζουμε ότι για την ανάπτυξη του μελάσματος συνηγορούν δύο βασικές καταστάσεις:

  • η κληρονομικότητα και
  • η έκθεση στον ήλιο.

Οι πανάδες κάνουν πιο συχνά την εμφάνισή τους στο πρόσωπο, διότι η περιοχή αυτή εκτίθεται συνεχώς και περισσότερο από κάθε άλλη στον ήλιο. Μπορεί να εμφανιστούν και στο σώμα σε άτομα με ισχυρή γενετική προδιάθεση κάτι που συμβαίνει κατεξοχήν τους καλοκαιρινούς μήνες. Το καλοκαίρι λόγω της έντονης ηλιοφάνειας γίνονται εντονότερες ενώ το χειμώνα υποχωρούν και είναι λιγότερο εμφανείς.

Γενικά οι βασικές αιτίες εμφάνισης πανάδων είναι:

  • η χρόνια έκθεση στον ήλιο
  • η εγκυμοσύνη και οι αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών (οιστρογόνα, προγεστερόνη)
  • η κληρονομική προδιάθεση.
  • η λήψη ορισμένων φαρμάκων ή η εφαρμογή σκευασμάτων που αυξάνουν τη φωτοευαισθησία, όπως αντισυλληπτικά, κορτιζόνη, αντιεπιληπτικά χάπια κλπ
  • η κακή διατροφή, φτωχή σε φρούτα και λαχανικά που συχνά συνδυάζονται με έλλειψη σιδήρου, μαγνησίου ή βιταμίνης C
  • το φύλο (κατεξοχήν εμφανίζεται σε γυναίκες)
  • οι δερματικές λοιμώξεις
  • τα προβλήματα στο ήπαρ
  • η αφυδάτωση του δέρματος
  • τα εγκαύματα
  • η χρήση ορισμένων αρωματικών σαπουνιών και καλλυντικών
  • το άγχος.

Επίσης το χρώμα του δέρματος είναι σημαντικό, με τις πανάδες να «προτιμούν» τις πιο σκουρόχρωμες επιδερμίδες. Αν τώρα υπάρχει γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση πανάδων, το φαινόμενο μπορεί να ενταθεί ή να επιταχυνθεί όταν συντρέχουν κάποιοι ορμονικοί παράγοντες, όπως το να πάρει η γυναίκα αντισυλληπτικά χάπια.

Έγκυες γυναίκες, συνήθως κατά το δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης μπορεί να εμφανίσουν μέλασμα το οποίο στην περίπτωση αυτή ονομάζεται “χλόασμα” ή “μάσκα της εγκυμοσύνης”. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που πυροδοτείται από ορμόνες της κύησης και το οποίο τις περισσότερες φορές υποχωρεί μερικούς μήνες μετά από τον τοκετό.
Αν παραμείνει μετά από 5-7 μήνες από τον τοκετό τότε συνεχίζει και υφίσταται, έχοντας εξάρσεις και υφέσεις, για πολλά χρόνια ενώ αν υπάρξει μια δεύτερη ή τρίτη εγκυμοσύνη τότε το χλόασμα γίνεται συνήθως ακόμη χειρότερο και πιο βαθύ.

 

Τύποι Πανάδων – Μελάσματος

Οι πανάδες/μέλασμα ανάλογα με το βάθος τους και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της βλάβης διακρίνονται σε τέσσερις τύπους:

  1. Επιδερμικός: η βλάβη βρίσκεται επιφανειακά, έχει καφέ χρώμα και ο λόγος εμφάνισής της είναι ότι η πλεονάζουσα μελανίνη εντοπίζεται μόνο στις επιφανειακές στιβάδες του δέρματος. Ο τύπος αυτός ανταποκρίνεται εξαιρετικά καλά στις υπάρχουσες θεραπείες.
  2. Χοριακός: η βλάβη καταλαμβάνει μεγαλύτερο βάθος, δεν έχει σαφή όρια και εμφανίζεται με πολύ σκούρο χρώμα. Ο τύπος αυτός ανταποκρίνεται σχετικά μέτρια στις υπάρχουσες θεραπείες.
  3. Μικτός: η βλάβη βρίσκεται σε ενδιάμεσο βάθος, δεν έχει όρια, έχει καφέ σκούρο χρώμα και είναι συνδυασμός του επιδερμικού και του χοριακού τύπου. Ο τύπος αυτός ανταποκρίνεται πιο δύσκολα στις υπάρχουσες θεραπείες και δυστυχώς είναι αυτός ο τύπος μελάσματος που εμφανίζεται πιο συχνά.
  4. Ακαθόριστος τύπος: η βλάβη αυτή είναι πιο συχνή σε σκουρόχρωμες επιδερμίδες.

Το μέλασμα είναι μια χρόνια βλάβη µε περιοδικές υφέσεις και εξάρσεις, που συνήθως επιδεινώνεται τους καλοκαιρινούς μήνες.

Στα πιο πολλά περιστατικά η έλλειψη ηλιοφάνειας κατά τη διάρκεια του χειμώνα οδηγεί σε υποχώρηση του μελάσματος και βελτίωση της κλινικής εικόνας.

Όπως η εμφάνιση του μελάσματος είναι μία αργή διαδικασία, έτσι και η θεραπεία φαίνεται επίσης να χρειάζεται κάποιο χρόνο για να δώσει αποτελέσματα. Η σταδιακή εξαφάνιση των πανάδων βασίζεται στο σωστό θεραπευτικό σχήμα, διαφορετικό για κάθε τύπο δέρματος και ανάλογα πάντα με την αιτία που τις έχει προκαλέσει.

 

Προστασία και Αντιμετώπιση

Η πρόληψη γενικά από τις μελαγχρωματικές βλάβες είναι αρκετά δύσκολη και απαιτεί μεγάλη προσοχή και πειθαρχία. Παρόλα αυτά, η αποφυγή έκθεσης στον ήλιο μπορεί να καθυστερήσει ή σε σπάνιες περιπτώσεις να ανακόψει την εμφάνιση πανάδων. Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται χρήση αντηλιακών προϊόντων με υψηλό δείκτη προστασίας (SPF>30 για το σώμα ή SPF>50 για το πρόσωπο) ενώ εφόσον οι πανάδες κάνουν την εμφάνισή τους, τότε η αντιμετώπισή τους και τα αποτελέσματα της κάθε θεραπείας εξαρτώνται από τον τύπο της πανάδας και την ποιότητα του δέρματος.

 

Αντιμετώπιση Πανάδων και Κηλίδων

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ένας βασικός παράγοντας για την αντιμετώπιση των δυσχρωμιών του δέρματος είναι η σωστή διάγνωση και ο καθορισμός της αιτίας που τις προκάλεσε.
Και οι πανάδες και οι κηλίδες σήμερα μπορούν να έχουν αποτελεσματική αντιμετώπιση, χάρη στη σύγχρονη Αισθητική Ιατρική και τις προηγμένες θεραπείες της. Ο εξειδικευμένος Πλαστικός Χειρουργός ή ο δερματολόγος είναι ο κατάλληλος να μας προτείνει το σχήμα εκείνο που θα δώσει λύση στο αντίστοιχο πρόβλημα.

Η καλύτερη περίοδος για την αντιμετώπιση των πανάδων – μελάσματος είναι το φθινόπωρο και ο χειμώνας. Με άλλα λόγια για να αποφευχθούν παρενέργειες και αστοχίες στις θεραπείες υπερμελάχρωσης θα πρέπει να μην κάνουμε τις αντίστοιχες θεραπείες την άνοιξη και ποτέ το καλοκαίρι που υπάρχει έντονη ηλιοφάνεια.
Αν κάποιος κάνει θεραπεία για πανάδες τέλος άνοιξης ή το καλοκαίρι τότε κινδυνεύει όχι μόνο να μη δει βελτίωση της εικόνας του αλλά το αντίθετο, να χειροτερέψουν και να είναι πλέον πιο δύσκολο να διορθωθούν.

Ανάλογα με τον τύπο τους, οι πανάδες και οι κηλίδες μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά σήμερα με τις παρακάτω μεθόδους:

-Fractional Laser

Οι περισσότερες δυσχρωμικές βλάβες παρουσιάζονται λόγω εναπόθεσης μελανίνης οπότε στην περίπτωση αυτή μπορούν να αποχρωματιστούν με την χρήση ειδικών συσκευών Laser. Τα Lasers (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation) που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία μελαγχρωματικών βλαβών είναι πολλά και οι βασικές παράμετροι για την επιλογή του κατάλληλου Laser είναι: (α) Ο τύπος της χρωστικής (ενδογενής, εξωγενής), (β) Η εντόπιση (επιδερμίδα, χόριο), (γ) Η κατανομή (ένδο-, εξωκυττάρια).
H πιο σύγχρονη και αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης των πανάδων αλλά και των κηλίδων σήμερα είναι η εφαρμογή Fractional Laser ή Laser αποχρωματισμού όπως το Erbium glass Laser.

Το φως που εκπέμπει το Laser εισχωρεί μόνο λίγα χιλιοστά στο δέρμα και δεν βλάπτει τον υπόλοιπο οργανισμό ή τα υποκείμενα όργανα. Η θεραπεία βασίζεται στην επιλεκτική καταστροφή με μικρο-ακτίνες, που εισχωρούν τμηματικά στην επιδερμίδα, αφήνοντας ανέπαφα τα σημεία όπου οι ιστοί είναι υγιείς και επιταχύνοντας έτσι τη διαδικασία της επούλωσης.

Με τα Laser κλασματικής τεχνολογίας (Fractional Laser) ο Πλαστικός Χειρουργός έχει τη δυνατότητα να δρα απολύτως ελεγχόμενα και σε συγκεκριμένο βάθος ώστε να αντιμετωπίζει το πρόβλημα στη ρίζα του χωρίς να επηρεάζει τους παρακείμενους υγιείς δερματικούς ιστούς.
Πριν και μετά την κάθε συνεδρία πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο και γενικά -όπως πάντα άλλωστε- να χρησιμοποιείται αντηλιακή προστασία.
Μετά τη θεραπεία ενδέχεται να υπάρξει ήπιος ερεθισμός στην περιοχή, ο οποίος υποχωρεί σταδιακά μέσα στις επόμενες 1-2 μέρες. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι αναγκαία η συνδυαστική θεραπεία µε λευκαντικές φαρμακευτικές κρέμες, οι οποίες χρησιμοποιούνται και ως προετοιμασία αλλά και στα μεσοδιαστήματα των συνεδριών με Laser.

Είναι βασικό να γνωρίζουμε τα εξής, όσον αφορά στην αντιμετώπιση κηλίδων και πανάδων με Fractional laser:

  • Πρέπει να αποφεύγουμε την έκθεση στον ήλιο για 4-6 εβδομάδες πριν και μετά τη θεραπεία αλλά και κατά τη διάρκεια των θεραπειών.
  • Οι θεραπευμένες μελαγχρωστικές βλάβες υποχωρούν μετά τη θεραπεία αλλά είναι δυνατό να υποτροπιάσουν με επανέκθεση σε έντονο ήλιο.
  • Η θεραπεία με laser δεν εμποδίζει την ανάπτυξη νέων «καφέ κηλίδων».
  • Ένα μεγάλο ποσοστό των επιφανειακών βλαβών θα εξαφανιστούν από τις πρώτες συνεδρίες, ενώ κάποιες πιο επίμονες βλάβες μπορεί να χρειαστούν αρκετές επαναλήψεις.
  • Πολλά περιστατικά μελάσματος και ιδίως αυτά του μεικτού τύπου έχουν μικρή ανταπόκριση στη θεραπεία.

-Μικροδερμοαπόξεση με διαμάντι (diamond peel)

Η Μικροδερμοαπόξεση με με διαμάντι επιτυγχάνει απολέπιση και αναγέννηση της επιδερμίδας με αποτέλεσμα αρκετά ικανοποιητική αντιμετώπιση πανάδων και κηλίδων.
Η θεραπεία με διαμάντι (diamond peel) απομακρύνει αναίμακτα την εξωτερική στοιβάδα της επιδερμίδας και μαζί τα φθαρμένα και νεκρά κύτταρα και τις υπερκερατώσεις.
Η δερμοαπόξεση με διαμάντι αποτελεί μία απλή και ανώδυνη θεραπεία που επιτρέπει άμεση επιστροφή στην εργασία χωρίς να απαιτεί χρόνο αποθεραπείας ενώ αφήνει το δέρμα σαφώς πιο καθαρό και υγιές έχοντας σημαντικές αναπλαστικές ιδιότητες.
Απαιτούνται αρκετές επαναλλήψεις για να επιτευχθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα. Συχνά εφαρμόζονται σε συνδυασμό με laser και λευκαντικές κρέμες.

-Χημικό Peeling

Κατά την εφαρμογή Χημικού Peeling για την αντιμετώπιση των πανάδων και των κηλίδων χρησιμοποιούνται χημικά διαλύματα με απολεπιστική δράση και έντονες αποχρωματιστικές ιδιότητες. Οι θεραπείες αυτές γίνονται στο ιατρείο και απαιτούνται συνήθως περισσότερες από μια θεραπείες για ένα σωστό αποτέλεσμα. Οι ουσίες που θα χρησιμοποιηθούν για την απολέπιση της επιδερμίδας εξαρτώνται από τον τύπο της επιδερμίδας και τον τύπο της βλάβης.

-Τοπικά Σκευάσματα. Λευκαντικές κρέμες.

Η εφαρμογή τοπικών σκευασμάτων λευκαντικών ουσιών σχεδιάζεται από το γιατρό και εφαρμόζεται από την ασθενή στο σπίτι για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Οι δραστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για τη λεύκανση του δέρματος είναι συνήθως η υδροκινόνη, η Βιταμίνη C, τα κορτικοστεροειδή, το αζελαικό οξύ,το ρετινοικό οξύ, το κοζικό οξύ, η τρετινοίνη κλπ. Τις περισσότερες φορές οι ουσίες αυτές αναμιγνύονται μεταξύ τους σε διάφορες συγκεντρώσεις με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εξατομικευμένες λευκαντικές φόρμουλες οι οποίες είναι εξαιρετικά δραστικές.

Συνήθως η εφαρμογή της κρέμας γίνεται τοπικά στα σημεία όπου εμφανίζονται οι πανάδες κατά τις βραδυνές μόνο ώρες και για ένα μεγάλο διάστημα 3-4 μηνών κατά τους φθινοπωρινούς ή τους χειμερινούς μήνες.
Η θεραπεία με Λευκαντικές Κρέμες μπορεί να συνδυαστεί με Μικροδερμοαπόξεση και Fractional Laser για ένα πιο ολοκληρωμένο αποτέλεσμα.

Γενικά θεωρείται αρκετά ασφαλής λύση δεδομένου ότι οδηγεί σε σταδιακό αποχρωματισμό των πανάδων και των κηλίδων ώσπου να μην είναι πια τόσο εμφανείς. Όπως ήδη αναφέρθηκε θα πρέπει να αποφεύγεται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

 

Πανάδες – Μέλασμα. Μπορώ να κάνω θεραπεία κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό;

Κατά την εγκυμοσύνη ή το θηλασμό δεν προτείνουμε καμία εφαρμογή θεραπείας όπου επεμβαίνουμε στους βαθύτερους ιστούς όπως για παράδειγμα με Laser, λευκαντικές κρέμες ή χημικά peelings δεδομένου οτι η χρησιμοποίηση ουσιών που διεισδύουν βαθύτερα στο δέρμα θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα.
Η μόνη θεραπεία που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε εγκυμοσύνη ή θηλασμό είναι η Μικροδερμοαπόξεση με διαμάντι.

 

Βασικοί Κανόνες Πρόληψης

  • Γενικά είναι απαραίτητο να χρησιμοποιούμε αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας όλο το χρόνο και σε όλες τις περιοχές του σώματος και του προσώπου μας που εκτίθενται στον ήλιο. Το αντηλιακό πρέπει να εφαρμόζεται περίπου 30 λεπτά πριν βγούμε στον ήλιο πάντοτε και όχι μόνο όταν πρόκειται να πάμε για μπάνιο στην θάλασσα ή την πισίνα. Η ανανέωση του αντηλιακού μας πρέπει να γίνεται κάθε 2-3 ώρες.
  • Σε άτομα με έντονες πανάδες – μέλασμα προτείνουμε την απόλυτη αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, τη χρησιμοποίηση καπέλων και γυαλιών ηλίου, μακρυμάνικων ρούχων ακόμη και ομπρέλα τις ώρες της έντονης ηλιοφάνειας.
  • Τα αντηλιακά make up βοηθούν ακόμη περισσότερο στην πρόληψη και στην ευκολία της καθημερινότητάς μας.
  • Εφόσον η εμφάνιση μελάσματος συνδέεται με τη λήψη ή την εφαρμογή ορισμένων φαρμάκων, καλό είναι να τα διακόψουμε εφόσον πάντοτε αυτό δεν αντίκειται στην καλή μας υγεία.
  • Ορισμένα αρωματικά σαπούνια και καλλυντικά, όπως αποσμητικά, μπορεί να ευθύνονται για την εμφάνιση κηλίδων και πανάδων, οπότε χρειάζεται προσοχή και άμεση διακοπή της χρήσης τους, εφόσον διαπιστώσουμε πως μας δημιούργησαν πρόβλημα.

Οι πανάδες – μέλασμα, οι κηλίδες και γενικά οι δυσχρωμίες του δέρματος αποτελούν σημαντικό κεφάλαιο στην Αισθητική του προσώπου και του σώματος. Αποτελούν προβλήματα που αναζητούν και βρίσκουν λύσεις μέσω της σύγχρονης Αισθητικής Ιατρικής και Πλαστικής Χειρουργικής.